Doğal taşlar, doğada bulunan her tür kayaçtır ve insanlar tarafından uzun yıllardır kullanılmaktadır. Farklı renk, sertlik, desen ve yapılara sahiptirler. Her doğal taşa farklı bir isim verilir çünkü her taşın oluşumu ve birçok özelliği farklıdır. Bazı doğal taşlar, yerin derinliklerinde oluşurken bazıları ise sıcaklığın ve basıncın birleşiminden oluşur. Doğal taşların özellikleri, kullanım alanlarına ve kullanılacakları yere göre değişir. Doğal taşlar, hem dekorasyon amaçlı olarak hem de yapı malzemeleri olarak kullanılmaktadır.
Doğal Taşların Tanımı
Doğal taşlar, doğanın kendi bünyesinde oluşan sert yapıdaki malzemelerdir. Bu doğal taşlar, farklı jeolojik süreçlerin bir sonucu olarak oluşurlar. Çoğu zaman, yüzeyde bulunan tortul taşların sıkışması, magmanın soğuması ya da üstünde basınç birikmesi gibi doğal süreçler sonrasında oluşurlar. Doğal taşlar birçok farklı yüzeyde kullanılabilir, dekoratif amaçlar için veya inşaat yapımında kullanılan malzemelerin bir parçası olarak. Bu doğal taşların göze çarpan özellikleri, farklı renkleri ve dokularıdır. Aynı zamanda yüzeyleri, farklı seviyelerde dayanıklılık ve yoğunluk da gösterebilirler.
Doğal Taşların İsimleri
Doğal taşlar, coğrafi farklılıklardan ve farklı jeolojik süreçlerden dolayı farklı isimlere sahip olabilirler. Bu isimler aynı zamanda taşın fiziksel ve kimyasal özelliklerine de bağlıdır. Örneğin, mermer, yoğunluğu yüksek olan kireçtaşıdır ve sertliği düşüktür. Şist ise, ince tabakalar halinde ayrılan tortul kayaçtır ve sertliği orta düzeydedir. Ayrıca, bazı doğal taşlar, kullanım alanlarına göre de isimlendirilebilirler. Örneğin, granit, mutfak tezgahları ve lavabolar için popüler bir seçimdir. Kireçtaşı ise, dekoratif amaçlar için kullanılan bir taştır. Her doğal taşın kendine özgü özellikleri ve isimleri olduğu için, seçim yaparken dikkatli olunmalıdır.
Metamorfik Taşların İsimleri
Metamorfik taşlar, yüksek sıcaklık ve basınç altında değişim geçiren taşlardır. Çeşitli minerallerin kristalleşmesi sonucu oluşurlar ve genellikle granit, şeyl, kumtaşı, kireçtaşı ve bazalt kayalarının metamorfik etkiler sonucu oluşur. Metamorfik taşların en yaygın örnekleri arasında mermer ve şist bulunur.
Mermer, kireçtaşının yüksek sıcaklık ve basınç altında metamorfize olması sonucu oluşan bir metamorfik taştır. Bu taş, dünya genelinde bulunan çeşitli renklerde, desenlerde ve kalitelerde bulunur. Örneğin, İtalya’nın Carrara bölgesi, ülkedeki en ünlü ve en yüksek kaliteli mermerin kaynağıdır.
Şist, silttaşı veya kiltaşı gibi diğer sedimentlerin yüksek sıcaklık ve basınç altında metamorfize olması sonucu oluşan bir metamorfik taştır. Bu taş, genellikle ince tabakalar halinde bulunur ve çatlamaya eğilimlidir. Şist, çatı kaplaması, duvar döşemesi ve zemin kaplaması gibi amaçlar için kullanılır.
Metamorfik taşlar, yüzeyindeki doku ve şekiller nedeniyle oldukça popülerdir ve mimaride, dekorasyonda ve heykel sanatında yaygın olarak kullanılır.
Mermer
Mermer, metamorfik kayaçlar ailesinden bir doğal taştır. Çok yönlü kullanımı nedeniyle mimari dünyada oldukça popülerdir. Mermer, kireçtaşı kayalarının yüksek sıcaklık ve basınç altındaki dönüşümü ile oluşur.
Mermerin özellikleri arasında yoğunluğu, aşındırılabilirliği, parlaklığı, homojen yapısı ve yer çekimi olup, beyaz, siyah, gri, pembe, yeşil ve kahverengi gibi renklerde bulunur. En bilinen mermer türleri arasında Carrara, Calacatta, Emperador, Crema Marfil ve Nero Marquina yer almaktadır. Mermer, iç ve dış dekorasyon, heykelcilik, mutfak tezgahları, lavabo ve fayanslar gibi birçok alanda yaygın olarak kullanılır.
| Mermer Türleri | Renkleri |
|---|---|
| Carrara | Beyaz |
| Calacatta | Beyaz/gri, altın damarlar |
| Emperador | Kahverengi |
| Crema Marfil | Krem rengi |
| Nero Marquina | Siyah |
Mermer üretimi, blok halindeki taşların çıkarılması, kesilmesi ve şekillendirilmesini içerir. Daha sonra levha veya küp gibi şekillerde kesilip işlenir. Ancak mermer, ağır ve kırılgan olduğu için taşınması ve yerleştirilmesi sırasında dikkatli olunması gerekmektedir.
Şist
Şist, özellikle okyanuslarda bulunan organik maddelerin tortulaşması ve yıllar boyunca yoğunlaşması sonucu meydana gelen bir metamorfik taştır. Antrasit, grafit ve petrol gibi fosil yakıtların ana kaynağı olarak bilinir. Genellikle doğal olarak düzleştirilmiş küçük taş parçalarından meydana gelir ve düzlemli tabakalar halinde görülür. Şist, çizilme direnci, su emme oranı ve dayanıklılık gibi özelliklere sahiptir ve yapı malzemeleri, seramik üretimi ve çatı kaplamaları gibi birçok alanda kullanılır.
- Borosilikat Şist: Yüksek sıcaklıklarda oluşan bu şist türü, borosilikat mineralleri içerir ve cam imalatında kullanılır.
- Fosil Şist: Organik maddelerin yoğunlaşması ile meydana gelen bu şist türü, antik bitki ve hayvan kalıntılarına ev sahipliği yapar.
- Glaser Şisti: İnce taneli siyah bir şist türüdür ve bilinen en eski paramanyetik minerali içerir.
- Yeşil Taş Şisti: Yeşil renkte olan bu şist türü, klorit, serpantin ve aktinolit mineralleri içerir ve zemin kaplamalarında kullanılır.
Magmatik Taşların İsimleri
Magmatik taşlar, magma olarak bilinen magma adı verilen sıcak sıvı kayaçların soğuması sonucu oluşan taşlardır. Bu taşlar, dünyanın merkezinde bulunan yüksek basınç ve sıcaklık nedeniyle oluşur. Magmatik taşlar farklı özelliklere sahip olabilirler, ancak genellikle sert ve dayanıklıdırlar.
Bunlar; granit, bazalt, pumice, obsidian ve riyolit gibi taşları içerir..
| Taş Türleri | Özellikleri |
|---|---|
| Granit | Renkli, sert ve dayanıklıdır. Çeşitli mineralleri içerir |
| Bazalt | Koyu renkli, pürüzsüz bir yüzeye sahiptir ve dayanıklıdır. Volkanik patlamalar sırasında oluşabilir |
| Pumice | Açık renkli, gözenekli bir yapıya ve hafif bir ağırlığa sahiptir. Genellikle volkanik patlamalar sonrası oluşur |
| Obsidian | Koyu renkli, cam benzeri bir görüntüsü vardır. Volkanik patlamalar sırasında oluşabilir |
| Riyolit | Açık renkli, pürüzlü bir yüzeye sahiptir ve volkanik patlamalar sırasında oluşur. Dünyanın en nadir magmatik taşlarından biridir |
Magmatik taşlar, dünya üzerinde çeşitli amaçlar için kullanılmaktadır. Örneğin, granit mutfak tezgahlarında, bazalt yol yapımı ve duvar kaplamalarında, obsidian kesici aletlerde ve riyolit dekoratif amaçlarla kullanılır.
Granit
Granit; magmatik kayaçlar sınıfına dahil olup, kristallerin farklı boyutlarındaki mineral tanelerinden meydana gelir. Genellikle pembe, kırmızı, grimsi veya siyah renklere sahiptirler. Granit, kıtasal kabukta derin bölgelerde yer almaktadır. İçinde plagiyoklaz feldispatı, kuvars, bazaltı, mika ve amfibol gibi mineraller bulunur. Bu da granitin aşınmaya ve çizilmeye karşı dayanıklı olmasını sağlar.
Granit, çeşitli boyutlarda kristallerin bir arada bulunması nedeniyle görsel olarak çekici bir kayadır. Kristallerin büyüklüğü, granitin türüne bağlı olarak değişebilir. Bazen çıplak gözle görülebilecek kadar büyük kristaller olması nedeniyle “gözlemevi graniti” olarak da adlandırılır.
Granit türleri, kristallerin boyutları, renkleri ve çalışıldığı coğrafyaya göre farklılık gösterir. Örneğin, Brezilya graniti ince taneli, açık renkli bir granitken, Kuzey İtalya graniti açık renkli, büyük taneli ve yoğun bir granittir. Ayrıca, granit taşları dekorasyon, bina işleri, heykel ve anıtlar gibi birçok amaç için kullanılır.
Bazalt
Bazalt, volkanik kayalardan biridir ve yer kabuğunun altında yer alır. Genellikle siyah veya koyu gri renkte olup, içindeki mineral taneleri genellikle küçük ve homojendir. Hem bazalt hem de granit magmatik kayalardır ancak bazalt, hafif granitten daha ağırdır. Temel olarak, bazalt, magma denilen erimiş kayaçların volkanik patlamalarla yüzeye çıkması ve orada soğuması sonucu oluşur.
Bazalt türleri, coğrafi bölgeye ve şekline göre farklılık gösterir. Örneğin, kolonlar halinde sütunlar şeklinde görülen Devişahap Dağı’ndaki bazalt türleri farklıdır. Ayrıca, bazaltın pürüzlü veya düzgün olduğu ve içeriğindeki minerallerin farklı olduğu bazalt türleri de mevcuttur. Bazalt, özellikle inşaat sektöründe ve yollarda kullanılan dayanıklı bir doğal taştır.
- Bazalt, dayanıklı bir taş olduğundan, inşaat sektöründe yoğun bir şekilde kullanılır.
- Bazaltın metalik bir parlaklığı vardır ve sert bir yapıya sahiptir.
- Bazaltın kimyasal bir bileşimi vardır, içeriğinde ferromagnezyum mineralleri, feldispatlar, piroksenler ve kuvars bulunur.
Sedimanter Taşların İsimleri
Sedimanter taşlar, genellikle çökelme sürecinde biriktikleri için bu adı alırlar. Bu taşlar genellikle Riyolit, Granit, Bazalt gibi magmatik taşların aksine daha yumuşaktır. Kireçtaşı, kumtaşı ve şeyl örneklerine sahiptirler. Kireçtaşı, deniz kabuklarından, karbonat mineralleri ve diğer kalıntıların tortu birikintilerinden oluşur. Kumtaşı, genellikle açık renklidir ve kum tanelerinin yoğun bir şekilde biriktiği çökelme sırasında oluşur. Şeyl ise ince taneli bir tortudur ve büyük ölçüde organik kalıntılardan oluşur. Bu taşların oluşumu yer kabuğunun altındaki basınç ve sıcaklık değişimlerinden etkilenir.
Kireçtaşı
Kireçtaşı, genellikle bir veya daha fazla karbonat mineralinden oluşan bir çeşit sedimanter taştır. Sıcak su kaynakları ve denizel canlılar tarafından oluşabileceği gibi, zamanla çökelerek oluşabilir. İnce taneli dokusu ve yumuşaklığı nedeniyle kolayca işlenebilir ve dekoratif amaçlar için sıkça kullanılır. Kireçtaşının özellikleri arasında renk çeşitliliği, opaklığı ve dayanıklılığı sayılabilir. İtalya’nın Capri adasındaki Capri Beyazı, Türkiye’nin Marmara Adası’ndaki Marmara Beyazı ve Irlanda’nın Kilkenny şehrindeki Kilkenny Kireçtaşı en ünlü kireçtaşı türlerinden bazılarıdır.
Şeyl
Şeyl, çimentolama sürecinde kullanılan ve yapı malzemesi olarak da kullanılan, katı bir formda olan bir çamur türüdür. Bu taş, kumlu toprak ve kil minerallerinin birleşmesiyle oluşur. Şeylin özellikleri arasında, yüksek sıkışabilirlik ve su emme kapasitesi vardır. Ayrıca, esnek olma özelliği sayesinde doğal bir yalıtım malzemesi olarak da kullanılabilir. Şeyl taşının en yaygın türleri arasında Killi Şeyl, Kummulus Şeyl ve Kimmeridjian Şeyl bulunur. Bu taşlar, üzerlerinde farklı renkler ve desenler bulunan çatı kaplamaları, duvar kaplamaları ve diğer yapı malzemeleri olarak kullanılabilir.
