Bipolar bozukluk, aynı zamanda manik-depresif hastalık olarak bilinen, günlük aktivitelerini sürdürme kapasitesini, odaklanma yeteneğini, enerjisini ve kişinin duygu durumu etkileyen bir psikolojik-psikiyatrik sorundur. Bipolar bozukluk nedir, sorusuna bu yanıt verilebilir. Bipolar rahatsızlık, bireyin bir an çok iyi hissetmesine ve ardından içine kapanık bir duruma dönüşmesine yol açabilir. Bipolar bozukluk ayrıca, kişinin manik depresyon kriterlerine de uygun duygu durumları yaşamasına neden olabilir. Bu sebeple hastalığın teşhis aşamasında, psikologlar tarafından gerçekleştirilecek değerlendirmeler oldukça önemlidir.
Bipolar bozukluğun en dikkat çekici özelliği, bireyin ruh hali uçlarda yaşamasıdır. Bipolar bozukluk hastalığı nedir sorusuna bu şekilde de cevap verilebilir. Bipolar rahatsızlığın en yoğun döneminde, insan hiperaktif bir duygu durumunu yaşar ve son derece mutlu hisseder. Ancak depresyon hali geldiğinde, kişi, dış dünyadan soyutlanabilir ve intihar eğilimli olabilir.
Duygu durum atakları şiddetli değilse, bipolar bozukluk yılda birkaç kez ortaya çıkabilir. Bazı insanlar duygu durum değişikliklerini fark etse de, ileri derecede bipolar rahatsızlığı olanların bunu anlaması zor olabilir. Bipolar hastalığı hem genetik olarak geçebilir hem de travma sonucu oluşabilir. Doktora depresyon şikayetiyle başvuran pek çok kişi aslında bipolar bozukluğa sahiptir.
Bipolar Bozukluk Nedenleri Nelerdir?
Bipolar bozukluğun nedeninin tam olarak bilinmediği ancak birçok faktörün bir araya gelmesiyle kişinin bipolar tanısı alabileceği belirtilmektedir. Bu faktörler arasında beyindeki kimyasal düzensizlikler, genetik aktarım ve tetikleyici faktörler yer almaktadır. Bipolar başlangıcı nasıl olur sorusuna verilebilecek tek bir cevap yoktur. Üçte ikilik bir oranla bipolar bozukluğun genetik faktörlerden kaynaklandığı ve aile bireylerinde hastalığın varlığının bipolar bozukluk riskini artırdığı belirtilmektedir.
Kimyasal dengesizlikler; nörotransmitterler denilen beyindeki fonksiyonları kontrol eden kimyasalların bir ya da daha fazla dengesizliğine bağlı olarak bipolar bozukluk semptomlarının gelişmesine sebep olabilir. Bipolar bozukluğu, genetik etkenleri olan hastalıklardan biridir. Bipolar bozukluk nedenleri nelerdir diye sorulursa genetik de olabileceği de bilinmelidir. Birinci derece akrabalardan bu hastalığın geçebileceği konusunda bilgi sahibi olmak önemlidir.
Özellikle ailede bipolar bozukluk öyküsü bulunanların düzenli olarak doktor kontrolüne gitmeleri önerilir. Ancak sadece tek bir gen sorumlu değildir, çevresel faktörler de bu hastalığın tetikleyicisi olabilir. Bipolar bozukluk neden olur diye merak ediliyorsa buna birçok farklı şekilde yanıt verilebilir. Bunlar arasında stresli olaylar, yaşanan travmalar, bir ilişkinin sonlandırılması, fiziksel veya cinsel istismar gibi durumlar yer alabilir. Yakın bir aile üyesinin ya da çok sevilen birinin ölümü veya beyin travmaları da bipolar bozukluğun tetikleyici unsurları arasındadır.
Travmatik yaşam tecrübeleri ve yüksek stres unsurları, bipolar bozukluğun ilk hastalık evresinin meydana gelmesine yol açabilir. Bipolar bozukluk neden ortaya çıkar sorusuna verilebilecek birden fazla yanıt vardır. Bu tür hayatı değiştiren olaylar, bir bireyin yaşamında herhangi bir zamanda depresyon döngülerine sebep olabilir.
Bipolar Bozukluk Gelişiminde Rol Alan Risk Faktörleri Nelerdir?
Mevsimler, iki uçlu duygu durum bozukluğunun seyrini etkileme açısından oldukça önemlidir. İlkbahar ve yaz ayları mani dönemi veya taşkınlık ve coşkunluk dönemi olarak adlandırılırken; sonbahar ve kış ayları ise depresif dönem veya çökkünlük dönemi olarak bilinmektedir. Bipolar bozukluk gelişiminde rol alan risk faktörleri nelerdir sorusu için verilecek cevap bunlardır. İki uçlu duygu durum bozukluğunda, özellikle ilkbahardan yaz aylarına geçiş dönemi en riskli dönem olup alevlenme dönemi olarak adlandırılır. Bu dönemde bireyde dürtüsel ve tepkisel davranışlar, saldırganlık eğilimi, öfke patlamaları, aşırı para harcama veya taşkın davranışlarda artış görülebilir. Zarar verme riski taşıyan bu davranışlar hem bireye hem de çevresindeki kişilere zarar verebilir.
Alevlenme öncesindeki belirtilerin dikkate alınması, hastalığın erken teşhisi ve tedavisi açısından önemlidir. Bu dönemde hastanın ve yakın çevresinin maddi, manevi, sosyal ve mesleki hayatı etkilenebilir. Bu nedenle hastalar, arkadaşlarına da bu uyarıcı belirtileri bildirerek, onların da fark etmesine yardımcı olması koruyucu bir önlem olarak nitelendirilebilir.
Bipolar Bozukluk (Manik Dönem) Belirtileri Nelerdir?
Bipolar bozukluk iki farklı atak halinde görülür. Bipolar krizi nasıl olur sorusu için ataklar söylenebilir. Manik depresif belirtileri yaşayan kişi duygularını en uç noktalarda yaşar. Aşırı uç duyguların ani geçişlerine neden olan bipolar bozukluğa sahip kişiler mani döneminde olduklarını fark etmezler. Manik dönem sona erdikten sonra hareketlerin ve duyguların farkına varılır ve kişi kendini sorgulama aşamasına geçer. Bu nedenle bu dönemde ve dönem sonrasında bireyin etrafındaki insanların görüşlerine değer vermesi erken teşhis için oldukça faydalı olacaktır. Bipolar bozukluk (manik dönem) belirtileri nelerdir sorusuna verilecek cevap şu şekildedir:
- Aşırı mutluluk
- Hiperaktif davranışlar
- Her şeyin kendisine yönelik olduğunu düşünme
- Aşırı alınganlık
- Uyku sorunu
- Çok hızlı konuşma
- Gereksiz ve sürekli para harcama
- Bağımlılık yapıcı maddeler tüketme
- Cinsellikte fazla istek
- Huzursuz hissetme
- Sanrılar görme, olmayan kokular alma, olmayan sesler işitme
- Odaklanamama
- Özgüvende artış
- Ölüm riski içeren aşırı adrenalin salgılatan etkinliklerde bulunma (araba yarışı gibi)
Bipolar Depresif Atağa (Döneme) Ait Belirtiler Nelerdir?
Bipolar bozukluk yaşayan kişilerin Mani döneminden sonra yaşadığı sorgulama evresidir. Bipolar depresif atağa (döneme) ait belirtiler nelerdir sorusu için cevap verilmesi gerekirse birçok belirti sayılabilir. Bu evrede genellikle Mani dönemindeki aşırı mutluluk, neşe, özgüven gibi aşırılık durumları tam tersi yönde aşırı bir şekilde düşer. Bu dönemde duygular diğer uca yani kötünün de kötüsü tarafa doğru etki eder. Bu dönemde görülen bipolar bozukluğu belirtiler şu şekildedir:
- Her şeyi kötüye yorma
- İsteksizlik ve hevessizlik
- Sürekli yorgun hissetme
- Aşırı mutsuzluk, umutsuzluk
- Uzun süre uyuma isteği
- İştahsızlık
- Uyuyamama sorunu
- Cinsel dürtülerin azalması
- İntihara meyilli olma
- Çevrede herkesle tartışma
- Aşırı özgüven düşmesi
- Değersiz hissetme
- Gerginlik
- Sanrılar ve halüsinasyonlar bu evrede de devam eder.
Bipolar Bozukluk Tanısı Nasıl Konulur?
Aile geçmişindeki hastalıklar araştırıldıktan sonra klinik bir şekilde izlenerek hastaya bipolar bozukluk tanısı konulabilir. Manik atak bipolar bozukluğu belirleyici faktörlerdendir. Ancak hasta ilk belirtiler olarak depresif atak belirtilerini gösteriyorsa hastaya bipolar teşhisi koymak zorlaşacaktır. Bipolar bozukluk tanısı nasıl konulur sorusuna bir cevap aranıyorsa buna şu şekilde cevap verilir: Bir kimseye bipolar tanısı koyabilmek için kişide manik ve depresif atakların net olarak izlenmesi gereklidir. Tabi bu belirtiler alkol ya da madde bağımlısı kişilerde de görülebildiğinden, bağımlılığa sahip kişilere bipolar tanısı koymak daha da zorlaşır.
Bipolar hastalığı diğer psikolojik rahatsızlıklarla karıştırılabilecek bir hastalıktır. Bu nedenle bipolar tanısı koyabilmek için atakların incelenmesi oldukça önemli yere sahiptir. Mani ve hipomani durumunda hastanın intihara meyilli olup olmadı, ölüm düşüncesine karşı nasıl tepki verdiği psikiyatr tarafından incelenmelidir. Ayrıca aşırı aktif tiroid hastalarına bu durum göz önünde bulundurularak testler yapılmalıdır. MR ve diğer beyin görüntüleme cihazlarıyla da testler yapılabilir.
Bipolar Bozukluk Atakları Nedir?
Bipolar bozukluk ataklarla kendini belli eden bir hastalıktır. Bu ataklar hastanın hayatını çekilmez ve yaşanmaz hale getirerek tedavi görmeye mecbur bırakır. Tedaviler ilaç yöntemi ile yapılarak devamlılığının olması gerekir. Bu tedavilerle hastanın daha üretken olması sağlanır. Ataklar, bipolar tanısı konulması için gerekli olan önemli semptomlardır. Ataklar ne kadar kuvvetli ise hastalık da o kadar ilerlemiş demektir.
İlk ataklar manik belirtilerle ortaya çıkar. Bipolar bozukluk atakları nedir diye sorulursa birden fazla yanıt karşınıza çıkabilir. Manik belirtiler; heyecanlı konuşma, aşırı neşeli olma, özgüven artışı gibi durumlardır. Manik dönme sonrasında hasta depresif döneme geçer. Depresif dönem; asabiyet, manevi çöküş, enerji kaybı, karamsarlık ve umutsuzluk gibi depresif hallerle anlaşılır. Bipolar bozukluğun atakları her seferinde biraz daha ağrılaşmaktadır. Bu nedenle ilk belirtilerden sonra mutlaka profesyonel yardım alınmalıdır, gerekli ise tedaviye başlanmalıdır.
Bipolar Bozukluk Nasıl Tedavi Edilir? Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Bipolar bozukluğun tedavi sürecinde, hastanın hekimle olan iş birliği ve aile yakınlarının desteği oldukça önemlidir. Bipolar bozukluğa sahip bir hasta ileri seviyeleri kadar kendi durumundaki değişiklikleri gözlemleyemeyebilir. Bipolar bozukluk ilaçsız tedavi edilen bir rahatsızlık değildir. Bipolar bozukluk tedavisinin temelini farmakolojik tedavi oluşturmaktadır. Bipolar bozukluk tedavisinin yapı taşının ilaç kullanımı olmasının yanı sıra tamamen kişiye özel, işlevselliği ve günlük hayata adaptasyonunu artıracak bir tedavi rutini belirlenmektedir.
Hasta depresif dönemde umutsuzluğunu, mutsuzluğunu, hayattan keyif alamama durumunu ve karamsarlığını sıklıkla ifade eder ve yakınır, ancak hastalığın farkında olmayabilir. Manik dönem ise çevrenin fark ettiği bir dönemdir ve atak dönemleri oldukça önemlidir. Bipolar bozukluk nasıl tedavi edilir, tedavi yöntemleri nelerdir, soruları için yanıt vermek gerekirse yanıt aşağıda maddeli halde verilmiştir. Depresif bir döneme sahip olduğunda, hasta genellikle antidepresanlarla duygu ve davranışlarını düzenleyen ilaçlar kullanır. Manik evrede ise psikotik belirtiler varsa, antipsikotikler kullanılabilir. Bipolar bozukluk gösteren hastaların tedavi sürecinde genel olarak;
- Beslenme düzeni oluşturulması,
- Uyku düzeni kurulması,
- Yakınlarının ve ailenin bu durum hakkında bilgilendirilmesi,
- Egzersiz düzeni oluşturulması,
- Duyguların geçişlerindeki sinyalin kavranması,
- Düşünme becerilerinin geliştirilmesi,
- Tüm bunların süreklilik halini almasının sağlanması.
Bipolar Bozukluk Hastalığı İle Görülebilen Diğer Hastalıklar Nelerdir?
Manik depresif hastalık olarak da bilinen bipolar bu hastalık, beraberinde bazı hastalıklara yol açabilmektedir. Bipolar bozukluk hastalığı ile görülebilen diğer hastalıklar nelerdir sorusu bu hastalığa sahip kişilerin yakınları ve sevenleri tarafından sıkça merak edilmektedir. Bunların önlenmesi için tanı konulması ve bipolar olduğu kesinleşen hastanın mutlaka ilaç tedavisine başlaması gerekmektedir. Bipolar hastalığına sahip bireylerde çoğunlukla görülen rahatsızlıklar:
- Anksiyete bozukluğu
- Baş ağrısı (migren tipi)
- Yeme bozukluğu neticesinde obezite ve diyabete yakalanma
- Kalp hastalıkları
- Madde kullanma
- Kaygı bozukluğu
Bipolar Bozukluğu Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
Bipolar bozukluğa sahip kişilerin hayatlarını düzene sokması iyileşme için oldukça önemli bir adımdır. Beyin fonksiyonlarını etkileyen bu rahatsızlık için gıdalarda yardım alarak doğal yollarla sürece destek olmak gerekir. Bipolar bozukluğu önlemek için neler yapılabilir diye sorulursa birden çok cevapla yanıtlanabilir. Sağlıklı ve düzenli beslenme rutinine geçerek bipolar bozukluğun iyileşmesi için bir adım atılmış olunur. Bipolar hastaları, gün içinde bol su tüketmeli, c vitamini desteği almalı, antioksidanlar kullanmalı, çinko alımına dikkat etmeli ve mümkünse her öğünde salata yemesi tavsiye edilir. Bu hastalığa sahip kişiler şekeri hayatlarından çıkarmalıdır. Omega takviyesini atlamamalı, kafeini ölçülü miktarda almalıdır.
